Zmiany zwyrodnieniowe stawów – czym są?

Zmiany zwyrodnieniowe stawów inaczej osteoartroza, stanowi w Polsce zaraz po chorobach kardiologicznych główny powód niepełnosprawności wśród osób starszych. Pierwsze objawy najczęściej pojawiają się pomiędzy 40 a 50 rokiem życia, natomiast po 65 roku życia ponad 60% osób w Polsce cierpi z powodu pełnoobjawowej choroby zwyrodnieniowej.

Tytułowe schorzenie może wystąpić w każdym stawie naszego ciała, ale najczęściej dotyka stawów biodrowych, kolanowych, oraz stawów kręgosłupa. Postępujące ograniczenia ruchomości stawów, powodują stopniowe wykluczenie człowieka z aktywności zawodowej, oraz codziennego życia.

Czym jest zwyrodnienie stawów?

Aby zrozumieć jak można ustrzec się choroby zwyrodnieniowej stawu i jak walczyć z jej konsekwencjami. Warto dowiedzieć się czym ona jest i jakie zmiany powoduje w naszych stawach. W badaniach obrazowych osób cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów dochodzi do ujemnych ilościowych, oraz jakościowych zmian w przebudowie chrząstki stawowej.

Co to jest chrząstka stawowa?

Jest ona jak porządna warstwa lukru na powierzchni ciastka. Pokrywa powierzchnie styku sąsiadujących kości budujących staw. Cechuje ją niezwykła wytrzymałość, oraz elastyczność, a jej współczynnik tarcia jest prawie zerowy. Dzięki takim właściwościom kości nie pocierają się o siebie jak na tarce, a każdy wykonywany ruch jest płynny i nie powoduje bólu.

W chorobie zwyrodnieniowej naturalna warstwa poślizgowa „lukru”, czyli chrząstką stawowa ulega uszkodzeniu, z kolei poprzez jej słabe unaczynienie jej regeneracja nie praktycznie niemożliwa. W konsekwencji dochodzi do odsłonięcia warstwy zewnętrznej kości, które zaczynają wzajemnie o siebie pocierać i uszkadzać nawzajem. Z czasem dochodzi do powstania wyrośli kostnych tzw. osteofitów, uszkadzających i wywołujących stan zapalny sąsiadujących tkanek jak torebki stawowe, kaletki, mięśnie, oraz więzadła.

Czynniki determinujące powstawanie zmian zwyrodnieniowych

• Siedzący tryb życia
• Ciężka praca fizyczna lub praca precyzyjna
• Brak aktywności ruchowej
• Źle dobrana aktywność fizyczna
• Nieprawidłowa technika wykonywanych ćwiczeń
• Przebyte urazy, kontuzje i wypadki
• Nadwaga
• Choroby internistyczne (cukrzyca, choroby tarczycy)

Bądź czujny! Symptomy powstawania zmian zwyrodnieniowych

• Ból jest często pierwszym objawem – sygnałem, który wysyła do ciebie organizm, że w stawie dzieje się coś niedobrego. Na początku ból pojawia się w określonych sytuacjach. Na przykład po dłuższym siedzeniu, lub odpoczynku nocnym wstając pojawia się ból kręgosłupa, a po paru minutach „rozchodzenia” ból ustępuje. Kiedy wchodząc po schodach odczuwasz ból biodra, kolana. W bardziej zaawansowanej postaci choroby, ból towarzyszy każdemu ruchowi. W okresach zaostrzeń (fazie zapalnej) staje się znacznie silniejszy i utrzymuje się również podczas odpoczynku.
• Sztywność jest kolejnym objawem wymienianym przez pacjentów. Występuje ona pod postacią sztywności porannej po odpoczynku nocnym, oraz sztywności startowej, która pojawia się w ciągu dnia po okresie braku aktywności na przykład długim siedzeniu. Zniszczenie powierzchni stawów i uszkodzenia tkanek (mięśni, więzadeł) sprawiają, że wykonywane ruchu są mało ergonomiczne. Pacjent w każdy ruch wkłada znacznie więcej wysiłku.
• Ograniczenie ruchu jest kolejnym dobrze zauważalnym objawem świadczącym o chorobie zwyrodnieniowej. Pacjenci zauważają, że nie są już w stanie wejść po schodach na określony dystans, który wcześniej nie sprawiał trudności. Nie mogą sięgnąć na wyższą półkę po książkę, albo po prostu dokończyć domowych prac.
• Zmiana wyglądu stawu pojawia się szczególnie w okresie silnego stanu zapalnego. Chorujący staw np. kolano, biodro, bark, staje się większy, obrzęknięty i ciepły.
• Trzask, chrobotanie, przeskakiwanie są to dźwięki wyraźnie słyszalne i odczuwane przez pacjentów. Pojawiają się przy określonych ruchach w stawie objętym chorobą zwyrodnieniowa.

Jak zapobiegać i leczyć zmiany zwyrodnieniowe?

Przede wszystkim profilaktyka!

• Pozostań aktywny bez względu na wiek
• Wybieraj zdrowe aktywności ruchowe 2-3 razy w tygodniu
• Modyfikuj swój dzień pracy tak, aby okresy pracy siedzącej przerywać spacerami, krótkimi ćwiczeniami
• Nie zaniedbuj nawet drobnych kontuzji i urazów
• Zwróć uwagę na dietę i kontroluj masę ciała
• Jeśli towarzyszą Ci niepokojące objawy, nie zwlekaj zgłoś się do fizjoterapeuty
• Pamiętaj, że wcześnie wykryta choroba zwyrodnieniowa stawu to szybko wdrożone odpowiednie leczenie!

Tylko wtedy będziesz w stanie cieszyć się pełną sprawnością. Na tym etapie leczenia u większości pacjentów, pełny efekt zadowolenia osiągany jest bez stosowania inwazyjnych technik operacyjnych, poprzez:

• Odpowiednio dobrane techniki manualne
• Indywidualnie dobrane programy ćwiczeń
• Modyfikację codziennych złych nawyków
• Zabezpieczenie pacjenta dodatkowym sprzętem odciążającym staw

Nie zwlekaj zacznij rehabilitację…

Zbyt późne zgłoszenie się na diagnostykę i rozpoznanie choroby zwyrodnieniowej może oznaczać, że nie uda się osiągnąć zadowalającego dla pacjenta poziomu samodzielności ruchowej, oraz znacznego złagodzenia dolegliwości bólowych. W tych przypadkach lekarz najczęściej wypisuje środki przeciwzapalne i przeciwbólowe, a po próbie leczenia zachowawczego czyli rehabilitacji, proponuje rozwiązanie operacyjne. Oznacza to wstawienie sztucznego stawu jak na przykład endoproteza biodra, kolana lub barku. Po zabiegu operacyjnym pacjent rozpoczyna, lub kontynuuje rehabilitacje w celu zabezpieczenia i bezawaryjnej pracy sztucznego stawu.