Zerwanie więzadła krzyżowego, rehabilitacja po rekonstrukcji ACL

Więzadło krzyżowe przednie (ACL) jest jednym z czterech głównych więzadeł stawu kolanowego. Jego budowa oraz sposób, w jaki jest położone w stawie kolanowym sprawia, że jest ono jedną z głównych struktur zapewniających stabilność kolana, dlatego tak ważna jest rehabilitacja po rekonstrukcji acl.

Więzadło krzyżowe przednie zapobiega nadmiernym ruchom translacji przedniej, co oznacza, że uniemożliwia nadmierny ruch przesunięcia się kości udowej względem kości podudzia. Hamuje również nadmierne ruchy rotacyjne uniemożliwiając koślawienie lub szpotawianie stawu kolanowego.

Jak zbudowane jest więzadło krzyżowe przednie

ACL zbudowany jest z dwóch pęczków: przednio-przyśrodkowego i tylno-bocznego. Jeden z jego przyczepów mieści się na przyśrodkowej ścianie kłykcia bocznego kości udowej. Koniec dalszy na kości piszczelowej, a dokładniej na jej „plateau”, czyli wyniosłości międzykłykciowej, mieszając się z rogiem przednim łąkotki przyśrodkowej.

Znając anatomię i funkcje, jaką pełni więzadło krzyżowe przednie w naszym kolanie, fizjoterapeuta doskonale wie, z jakimi problemami ze strony biodynamiki kolana zmagają się osoby, u których doszło do częściowego lub całkowitego uszkodzenia więzadła.

Kiedy zrywa się więzadło krzyżowe?

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego stawu kolanowego jest jedną z najczęstszych kontuzji osób uprawiających sport. Do jego zerwania dochodzi głównie podczas lądowania na tzw. „sztywne nogi” (z nienaturalną pozycją kolana). Z pewnością do zerwania więzadła może dojść również przy dynamicznych zrywach ze zmianą kierunku ruchu, jak ma to miejsce na przykład w czasie jazdy na nartach, gry w piłkę nożna czy koszykówkę. Niejednokrotnie do zerwania więzadła krzyżowego przedniego może dojść również podczas codziennych czynności, w szczególności, kiedy staw kolanowy wcześniej przeszedł uraz i został poddany niewłaściwemu leczeniu.

Dlaczego więzadło krzyżowe się zrywa?

Kiedy dochodzi do zerwania więzadła krzyżowego w wielu przypadkach niezbędna jest rekonstrukcja więzadła, a następnie rehabilitacja po rekonstrukcji ACL. Wyniki badań dowodzą, iż kobiety są jeszcze bardziej podatne na uszkodzenie więzadła ACL. Jest to związane z budową anatomiczną samego stawu.

Na zerwanie więzadła krzyżowego mają wpływ:

• nieprawidłowe proporcje siły mięśniowej kończyn dolnych
• słabo rozwinięta propriocepcja, czyli czucie głębokie stawu kolanowego
• brak odpowiedniej siły i kontroli mięśni tułowia
• brak przygotowania motorycznego kolana przed uprawianiem sportu
• brak prawidłowej „rozgrzewki” bezpośrednio przed aktywnością ruchową

Należy zwrócić uwagę, że w ponad połowie przypadków poza omawianym więzadłem, dochodzi również do urazu innych struktur tworzących staw kolanowy. Są to między innymi chrząstki stawowe, łąkotki, oraz pozostałe więzadła.

Objawy uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego ACL

Wśród charakterystycznych objawów, z którymi zmagają się pacjenci z uszkodzonym więzadłem krzyżowym przednim jest narastający obrzęk stawu, ból zlokalizowany głęboko w stawie i ograniczenie ruchu, najczęściej wyprostu kolana. Podczas incydentu zerwania pojawia często słyszalny dźwięk „pęknięcia” taśmy więzadła.

Wśród najczęstszych objawów uszkodzenia więzadła krzyżowego należy wymienić:

• Uczucie niestabilności, brak pełnej kontroli stawu kolanowego
• Pojawienie się bólu oraz obrzęku
• Wrażliwość wzdłuż linii tworzących staw
• Utrata pełnych zakresów ruchomości
• Dyskomfort podczas lokomocji

Dlaczego rehabilitacja po ACL jest ważna?

Uczucie niestabilności po uszkodzeniu ACL może być obecne nawet przez wiele lat po incydencie lub zabiegu rekonstrukcji, wszystko zależy od procesu rehabilitacji po rekonstrukcji ACL. Fizjoterapia pozwala na usprawnienie kolana a nie tylko na przywrócenie odpowiednich zakresów czy siły mięśniowej, ale przede wszystkim odbudowy priopriocepcji, koordynacji i równowagi.

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego czy konieczna operacja?

Pamiętaj, że rehabilitacja po rekonstrukcji acl jest kluczowa. Dodatkowo należy zauważyć, że nasze kolano bez zrekonstruowanego więzadła, a z prawidłowo przeprowadzoną fizjoterapią również jest w stanie prawidłowo funkcjonować.  

Zerwane więzadło krzyżowe przednie ACL – diagnostyka

Diagnostyka zerwanego więzadła krzyżowego przedniego obejmuje przede wszystkim wywiad przedstawiający szczegółowo okoliczności urazu, oraz badanie kliniczne pacjenta wraz z wystandaryzowanymi testami klinicznym, które potwierdzają uszkodzenie.

Dodatkowo można posiłkować się badaniami obrazowymi jak RTG, co pozwala wykluczyć ewentualne złamania, a badanie USG i MRI umożliwia ocenę ewentualnych uszkodzeń poszczególnych struktur stawu kolanowego jak więzadła, łakotki, czy torebka stawowa.

Zerwane więzadło krzyżowe, co zrobić po urazie?

Zaraz po urazie ogranicz ruch w stawie kolanowym oraz unikaj długiego obciążania całej nogi. Jeszcze zanim pojawi się znaczny obrzęk zacznij chłodzić regularnie kolano. Im mniejszy obrzęk w tym lepszej kondycji będą tkanki miękkie stabilizujące kolano.

Jeszcze tego samego dnia zgłoś się do fizjoterapeuty lub skorzystaj z wizyty fizjoterapeuty z dojazdem. Podczas takiej wizyty fizjoterapeuta zbada kolano, rozpocznie terapię p/obrzękową i poinstruuje Cię co dalej.

Zerwane więzadło krzyżowe przednie – leczenie

Do metod leczenia więzadła krzyżowego przedniego po uszkodzeniu należy leczenie zachowawcze (rehabilitacja) oraz metody operacyjne. Po incydencie uszkodzenia ACL pacjent rozpoczyna rehabilitację, która w przypadku osób uprawiających sport rekreacyjnie jest wystarczająca, aby uzyskać odpowiednio dobrą stabilizację stawu kolanowego. W takim przypadku część pacjentów nie decyduje się na zabieg rekonstrukcji ACL.

W innych przypadkach, kiedy poprzez odpowiednio poprowadzoną rehabilitację nie uzyskuję się odpowiedniej stabilności stawu kolanowego, lub w przypadku osób uprawiających zawodowo sport pacjent może zdecydować się na zabieg rekonstrukcji uszkodzonego więzadła. Z kolei, następnie niezbędna jest rehabilitacja po rekonstrukcji acl.

Kiedy warto wykonać operację rekonstrukcji ACL?

Podczas urazu kolana rzadko dochodzi do izolowanego częściowego lub całkowitego zerwania więzadła ACL. Najczęściej uszkodzeniu ulegają również inne struktury jak łąkotki (w szczególności przyśrodkowa), oraz więzadło poboczne przyśrodkowe. Oczywiście od rozległości uszkodzeń struktur stawowych uzależniony jest czas osiągnięcia sprawności stawu zadowalający pacjenta.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym czy warto poddać się zabiegowi jest poziom naszej aktywności fizycznej. Zawodowi sportowcy uprawiający dyscypliny związane z ciągłą zmianą kierunku ruchu czy dynamicznymi zatrzymaniami, aby móc powrócić do sportu wymagają leczenia operacyjnego.

Należy jednak zdawać sobie sprawę, że nawet wśród profesjonalnych piłkarzy są zawodnicy nie posiadający więzadła krzyżowego przedniego będący czynni zawodowo.

Nieleczone zerwane więzadło krzyżowe

Jak już było wspomniane powyżej leczenie zerwanego więzadła krzyżowego może odbywać się na dwa sposoby: metoda operacyjna, lub leczenia zachowawczego w postaci fizjoterapii.

Pacjenci z nieleczonym zerwanym więzadłem krzyżowym doświadczają najczęściej:

• brak pełnego wyprostu, co prowadzi do odczucia krótszej nogi i zaburzenia wzorca chodu
• brak pełnego zgięcia
• przy aktywności fizycznej i dłuższym obciążeniu kolana, może pojawiać się wysięk w stawie
• uczucie niestabilności „uciekania”, kolana
• przy niekontrolowanym ruchu, ból w postaci kłucia wewnątrz stawu

Do czego prowadzi nieleczone zerwane więzadło krzyżowe?

Brak fizjologicznych zakresów w stawie kolanowym, oraz osłabiona siła mięśniowa odpowiedzialna za prawidłową stabilizację stawu, prowadzi w dłuższej perspektywie do:

• uszkodzenia struktur odpowiezialnych za przenoszenie obciążeń – łąkotek
• rozciągnięcie i przeciążenia trzech pozostałych głównych więzadeł stabilizujących staw kolanowy
• wzmożonej aktywności mięśniowej, prowadzącej do uszkodzeń ścięgien w postaci entezopatii
• Uszkodzeń powierzchni stawowych kości tworzyących staw kolanowy, a w szczególności rzepki, co prowadzi do chonromalacji

Zatem, niezależnie od wybranej metody leczenia, operacyjnej czy zachowawcznej. Leczenie zerwanego więzadła krzyżowego ma za zadanie przywrócenie prawidłowej mechnika stawu kolanowego, zabezpieczając pozostałe struktury kolana przed uszkodzeniem i przedwczesnym zużyciem.

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego ACL – jak wygląda i kiedy wykonać operację?

Zabieg odtworzenia zerwanego więzadła jest przeprowadzany przy użyciu artroskopu, a praca chirurga odbywa się wewnątrz-stawowo, bez konieczności jego „otwarcia”. Dzięki czemu sam zabieg jest mniej inwazyjny, w związku, z czym proces gojenia tkanek i powrót do zdrowia szybszy.

Najczęstszym miejscem pobrania przeszczepu, który posłuży w przyszłości za nowe więzadło jest ścięgno mięśnia z grupy kulszowo – goleniowej, bądź (rzadziej stosowana) część więzadła właściwego rzepki. W zależności od wykorzystanej tkanki, postępowanie rehabilitacyjne odpowiednio się od siebie różni.

Przeszczep do rekonstrukcji ACL może zostać pobrany na dwa sposoby:

• Autograft – tkanka pochodzi od samego pacjenta
• Allograft – w tym przypadku tkanka zostaje pobrana od dawcy

Jeżeli uraz jest zastarzały, zanim pacjent przystąpi do zabiegu, bezsprzecznie powinien przejść odpowiedni proces usprawniania, jakim jest rehabilitacja po rekonstrukcji ACL. Umożliwia to jak najlepsze przygotowania stawu, aby zaraz po zabiegu usprawnianie przebiegało sprawniej i efektywniej.

Zerwane więzadło krzyżowe ile trwa leczenie?

W zależności od tego, kiedy pacjent podjął leczenie po urazie i na jaką formę leczenia się zdecydował, czas powrotu do pełnej aktywności może się różnić. Przede wszystkim jest on zależny od takich czynników jak:

• Wiek
• Rozległość uszkodzeń więzadeł i dodatkowych struktur w kolanie
• Czasu, kiedy pacjent rozpoczął leczenie
• Poziomu aktywność sprzed urazu
• Przedoperacyjnego przygotowania stawu
• Systematyczności terapii

Rehabilitacja po rekonstrukcji ACL rozpoczyna się zaraz po urazie, natomiast w przypadku operacyjnej rekonstrukcji następnego dnia po zabiegu. Zdjęcie szwów po artroskopii kolana odbywa się najczęściej 10-14 dni po zabiegu. Pomiędzy 3 a 6 tygodniem rozpoczyna się proces chodzenia bez kul, a pełny powrót do aktywności sportowej następuje pomiędzy 6 a 9 miesiącem.

Rehabilitacja po rekonstrukcji acl

Każdy program rehabilitacji po rekonstrukcji ACL powinien być odpowiednio zindywidualizowany do konkretnego pacjenta. Etapy terapii są rozłożone w czasie, uwzględniając fazy gojenia tkanek, oraz przebudowę nowego więzadła.

Rehabilitacja po rekonstrukcji ACL – podstawowe cele:

• Złagodzenie obrzęku i objawów bólowych
• Przywrócenie pełnego wyprostu
• Utrzymanie prawidłowej ruchomości rzepki
• Praca z blizną
• Stopniowe zwiększanie ruchu zgięcia
• Sukcesywne przywracanie siły mięśniowej
• Poprawa wzorca chodu i lokomocji

Ostatnim etapem usprawniania jest pełny powrót do aktywności fizycznej z przed urazu. Jest on realizowany dopiero jak wszystkie powyższe cele rehabilitacji zostaną osiągnięte. Dobrym rozwiązaniem jest rehabilitacja domowa, fizjoterapeuta może rozpocząć pracę z kolanem zaraz po operacji, a warunki domowe tworzą idelaną atmosferę na szybki powrót do sprawności.